Lekko ponad rok temu, przeglądając w pośpiechu plan projekcji podczas krakowskiej Off Camery, natknąłem się na wtedy jeszcze nieprzetłumaczony, dziko brzmiący tytuł – Retablo. Owe słowo na tyle wzbudziło moją ciekawość, że naturalną koleją rzeczy było odszukanie jego definicji. Ekscytacja nieco opadła, gdy okazało się, że to peruwiańska forma dewocjonaliów – małe drewniane ołtarzyki z figurkami, najczęściej sakralnymi, starannie wykończone rzemieślniczą ręką. W głowie zakładałem już najgorszy scenariusz, mając przed oczyma obraz produkcji o żywocie prostego sprzedawcy pamiątek w lokalnym miasteczku. Natomiast Alvaro Delgado Aparicio serwuje bardzo intensywny, niemal bergmanowski obraz rodziny, gdzie gra pozorów odgrywa pierwsze skrzypce, zagłuszając gorzką sonatę rzeczywistości. Innymi słowy, w moim przypadku jest to klasyczny przykład festiwalowej niespodzianki, która od niedawna dostępna jest – dzięki outfilm.pl – w rodzimym streamingu pod nazwą Mój ojciec, co pozwoli potencjalnemu odbiorcy uniknąć zmartwień dotyczących peruwiańskiego przemysłu zajmującego się produkcją dewocjonaliów.

Sama fabuła skupia się na relacji dorastającego syna Segundo z Noe, czyli tytułowym ojcem, będącym lokalnym rzemieślnikiem, mistrzem swego fachu. Od samego początku reżyser zestawia dwójkę bohaterów zmieniając kadry, scenografię czy oświetlenie, nieustępliwie kierując uwagę widza w stronę wyłącznie owego duetu. Emfaza ta okazuje się całkowicie uzasadniona, gdyż ma ona delikatnie psychologiczne podłoże, o czym odbiorca dowiaduje się, gdy narracyjną sielankę zaburza niespodziewane wydarzenie (nie jest to demonizowany przez ogół spoiler, gdyż ma ono miejsce w początkowej fazie filmu). Młody Segundo od samego początku zapatrzony w swego ojca jak w obrazek, gdy dowiaduje się o homoseksualnych skłonnościach rodzica, stawia pod znakiem zapytania perspektywę wejścia w buty autorytetu o wątpliwej dla niego moralności. To również szczególny moment dla historii, gdyż ciężar prowadzenia narracji przekazywany jest z barków ojca na barki wątłego, zagubionego syna. Ale może być to równie dobrze moment rozpoczęcia metafizycznej wędrówki; określenie to, może lekko górnolotne, ma uzasadnienie podczas ulotnych chwil, w których Segundo buntuje się i próbuje zredefiniować swój światopogląd.

Kontynuując ową wędrówkę, młodzieniec ukazywany jest na tle przesiąkniętego tradycją, nieco ortodoksyjnego peruwiańskiego zaścianka. Przekorne nastoletnie szarpaniny są momentami odcięcia się od szoku – pokazują, że historia, mimo widocznej gołym okiem anachroniczności, dzieje się jednak w XXI wieku. W tym momencie, analizując kontekst społeczny dzieła, reżyser niczym antropolog portretuje szczególny kontrast pomiędzy tradycją, jaką jest między innymi praca ojca, a swoistą „lokalną nowinką” w postaci homoseksualizmu. W tym miejscu brakuje bardziej szczegółowego ujęcia właśnie tego tematu, bo pomimo ostrej reakcji otaczających go ludzi czy perspektywy Segundo, pozostają tylko domysły w zakresie psychoanalizy tytułowego ojca.
Zbaczając z fabularnego szlaku, warto wspomnieć o niesamowitej pracy wykonanej przez osoby odpowiedzialne za kinematografię. Sceny to obrazy realizowane w statycznych ujęciach. Kolory to letnia paleta barw, uzupełniona ciemnymi dodatkami, które malują wnętrza domostw. Natomiast przejścia pomiędzy poszczególnymi kadrami często podążają za wzrokiem bohaterów, co jest samo w sobie ciekawą formą stylizacji, którą pokochał zawczasu każdy miłośnik Wesa Andersona.

Zobacz inne

DRAMAT – recenzja

LARA – recenzja

MANK – recenzja

ELEGIA DLA BIDOKÓW – recenzja

Zamykając opowieść Segundo, nie chcę zdradzać ostatniego etapu wędrówki syna, gdyż jest niejako konkluzją całej myśli reżysera. Samo zakończenie ma charakter symboliczny i w moim odbiorze świetnie współgra z ideą samego Retablo, realizując do pewnego stopnia motyw theatrum mundi, pokazując zwykłą, obnażoną do granic możliwości bezradność, która towarzyszy młodzieńcowi przez większość seansu.

Sytuacja, w której Aparicio postawił głównego bohatera, wykracza poza wszelkie konwenanse i jest niesamowicie trudna do analizy. Bo czy powinniśmy kierować się rozsądkiem, gdy mówimy o rodzicu, który był mentorem? Z drugiej strony ludzkie i zgodne z sumieniem jest współczuć matce, która cierpi z powodu krzywdy niezawinionej. Na szczęście decyzja nie należała do mnie, ale nie zamierzam rościć sobie prawa do spoglądania na całą historię moralizatorskim okiem. Zadowolę się przedstawioną perspektywą i wyborem reżysera, który gruntownie zadbał, by historia odbiegała od banału i zaskakiwała drobnymi detalami, aż do samego końca.